Anne ve bebek hamilelik sürecinden itibaren bağlılık yaşamaktadır. Fiziksel olarak birbirlerinden ayrılsalar da ruhsal olarak bağlılık devam etmektedir. Bebek ilk üç ayında annesiyle birlikte bir varlık olarak varlığını sürdürdüğünü düşünür, adeta annenin bir organı gibidir. Temasa, ilgiye, annesinin kucağına ihtiyaç duyar. Annenin hissiyatı ile güven duygusunu geliştirir, özerkleşmeye sağlıklı adım atması için bu etmenlere dikkat etmek gerekmektedir.
Anne ve babaların görevi; çocuğun güven ortamı içinde kendisini huzurlu hissetmesine olanak vererek çevreyi keşfedebilme cesaretini oluşturmasına katkı sağlamaktır. Güvenli bağlanmanın (temas, ilgi, ihtiyaçların yeterli düzeyde ve gerekli zamanda doyurulması) kurulmasının ardından çocuğun toplumsallaştırılması, bireyselleşmesi için adımların atılması gereklidir. Bu süreçte çocuğun yanında olarak cesaretini pekiştirmek onun sağlıklı bir birey olarak hayata başlamasında şarttır.
Bireyselleşme, çevreyi keşfetme yürüme döneminde başlarken okul öncesi eğitim ile devam etmektedir. Bu süreçte annenin de hazır olması oldukça önemlidir. Çocuk ve anne arasındaki bağ karşılıklı etkileşimle pekişmektedir. Bu sebeple ayrılık aşamasında annenin de kendini hazırlaması, duygusal olarak kendini değerlendirmesi sağlıklı ayrışma için gereklidir. Öncelikle annelerin kendini hazır hissetmesi, sürecin gerekliliğine ve önemine kulak vermesi gerekmektedir. İki yaş dönemi ile birlikte çocuklarda kendi başlarına işlerini yapma isteği ortaya çıkmaktadır. Bu isteğin güvenli ortamda pekişmesi gelişim süreçlerine katkı sağlarken, engellenmesi bağımlı bireylerin yetişmesine neden olmaktadır. Çocuğun bir bebek değil artık gelişmekte olan bir birey olarak kendini görmesi esastır.
Uyum Sürecinde Dikkat Edilecek Esaslar
• Destek olmak
• Güven vermek
• Oryantasyona destek olmak (gerekli adımları takip ederek ilerlemek)
• Sabırlı olmak
• Yol göstermek
• Sınır koyarak davranışlarını düzenlemesinde, uyum sağlamasında yardımcı olmak
Süreç boyunca gözlenen kaygı ve korkular çocuk için normaldir. Anneler, ayrışma sürecinin çocuk için kaygı verici olduğunu ve bu kaygının normal olduğunu kabul ederek destek olmalıdırlar. Çocuk içten içe bireyselleşmek istemekte ve o ortamı tanıyarak bunu pekiştirme ihtiyacı içinde olmaktadır. Sağlıklı bireyselleşmede yeni ortamın, anne tarafından da güvenli kabul edilmesi ve çocuğa hissettirilmesi gereklidir.
Sadece okul oryantasyonu sürecin sorunsuz ilerlemesinde tek başına etkili olmamaktadır. 3-4 yaş civarındaki çocukların gelişim düzeylerine göre aşağıdaki becerileri kazanmasına destek olmak süreci daha etkili hale getirmede gerekli olmaktadır:
• Kendi yemeğini yemesi
• Elini yüzünü yıkaması
• Oyuncaklarını toplaması
• Basit işlerde anneye yardımcı olması
• Kendi başına giyinmeye başlaması
• Ayakkabılarını giymeye çalışması
• Tuvalet ihtiyacını gidermeye çalışması
Bu becerileri kazandırmaya başlamak çocuğun özgüvenli olmasına katkı sağlar. Özgüvenli birey anneden bağımsız olma düşüncesinden korkmadan adım atabilmektedir.
Psk.Dan.İremDemiröz